Een voorwaarde voor een geslaagde tocht overdag is een ontspannen nachtrust. Wie van plan is om de nachten door te brengen in een slaapzak, moet op een paar belangrijke dingen letten. Voor het slapen gaan nog een paar biertjes of schnaps drinken? De slaapmat om gewichtsredenen weglaten – het gras doet ook zijn werk – of even de slaapzak lenen van een vriendin die drie koppen kleiner is? Een redelijk koude en daardoor onaangename nacht kan hiervan het gevolg zijn.
Hier vind je een paar eenvoudige tips over waarop je moet letten wanneer je in een slaapzak slaapt en waarmee je al bij het kopen van een slaapzak rekening moet houden.
De juiste slaapzak: dons of synthetische vezels?
Zoals zo vaak hangt ook de keuze van de juiste slaapzak af van het gebruiksdoel en in dit specifieke geval ook vaak van het gebied waar de slaapzak voornamelijk zal worden gebruikt. Het voordeel van synthetische vezels is dat deze ook in natte toestand nog steeds voor warmte zorgen, doordat de vezels niet aan elkaar klitten en de isolerende luchtlaag behouden blijft. Bij dons is dat anders. Dit gaat aan elkaar kleven en isoleert dan nog maar minimaal. Het duurt bovendien ook langer voordat aan elkaar geklit dons weer droog is en er is wat manueel werk nodig om de oorspronkelijke vulkracht, die erg belangrijk is voor de isolatie, te herstellen.
Stevig, maar zwaarder: synthetische vezels. Neem ik dus het beste altijd een synthetische slaapzak? Niet noodzakelijk. Dons heeft zeker zijn bestaansredenen en deze zijn in de eerste plaats zijn lage gewicht en het zeer kleine pakformaat. Dons past zich ook beter aan de vorm van het lichaam aan en biedt zo dus meer comfort. Voor alle tochten waarbij gewicht en pakformaat belangrijk zijn, komt dus eigenlijk alleen een donzen slaapzak in aanmerking.
Vocht komt niet alleen van buitenaf, maar ook van binnenuit. ’s Nachts verliest het lichaam via de huid water in de vorm van waterdamp. Wie graag katoen draagt om te slapen, slaapt met een nat T-shirt en dus afgekoeld. Om optimaal gebruik te maken van de thermische capaciteit van de slaapzak is het beter om sportondergoed te dragen. Ook naakt kun je goed slapen in een slaapzak. De isolatie wordt hierdoor noch bevorderd, noch afgezwakt. Het nadeel is dat je de slaapzak vaker moet wassen, wat dan weer de levensduur verkort. Als je lang plezier wilt beleven aan je slaapzak, gebruik je een lakenzak. Afhankelijk van het materiaal koelt (bv. zijde) of verwarmt (fleece) deze je extra en hij kan gemakkelijk worden gewassen.
Twee biertjes zijn ook een schnitzel?
Uitgeput van een zware tocht, geen tijd meer om te koken, dus gewoon snel een biertje of twee … Zo, of met iets vergelijkbaars, kan een slechte nacht beginnen. Als het lichaam uitgehongerd is van de tocht, gaat de bloedsomloop te veel achteruit en krijg je het koud. Wie afgekoeld in een slaapzak kruipt, heeft er te veel vertrouwen in: de slaapzak isoleert alleen, voor de warmte zorgt het lichaam. Het is dus belangrijk om het lichaam de verloren calorieën terug te geven, en dat niet in de vorm van de vloeibare, vermeende voedselvervanger. Alcoholische dranken bevorderen ten eerste de afkoeling van het lichaam en ten tweede de onrustige slaap. Dus toch liever nog een warme maaltijd en een hete thee en dan in alle rust in slaap vallen.
Koude voeten?
Als je voeten eenmaal koud zijn, duurt het lang voordat ze weer warm zijn. De isolatie van de slaapzak helpt dan niet veel en dikke sokken soms ook niet genoeg. Wat wel helpt is het beproefde hulpmiddel uit grootmoeders tijd: de warmwaterkruik. Natuurlijk hoef je geen in fleece gehulde rubberen fles mee te nemen op je bergtocht: een kunststof fles gevuld met heet water volstaat. Het is dan wel belangrijk dat ze dicht is 😉
IJskoud ontwaken
De nacht heb je nu goed doorgebracht, maar wat ’s morgens volgt, is de schok. Bevroren kleding wacht je op na het wakker worden en verlengt de ochtendlijke besluiteloosheid aanzienlijk. De berg roept, maar ben je wel moedig genoeg? Om je avontuur meteen met een aangename temperatuur voort te zetten, is het nuttig om ’s avonds je kleren mee in je slaapzak te nemen. Zo blijven ze warm en droog en als positief neveneffect verwarmen ze je voeten nog wat meer.
Het genderaspect bij slaapzakken
„Vrouwen hebben altijd koude voeten en mannen hebben altijd brede schouders …“ Zo moet het wel ongeveer zijn, als we de genderspecifieke slaapzakken mogen geloven. Bij modellen voor vrouwen is het voetgedeelte iets dikker geïsoleerd en bovendien zijn de verhoudingen van deze slaapzakken beter aangepast op die van vrouwen. Het is dus zinvol om als vrouw voor een slaapzak te kiezen die speciaal voor vrouwen is ontworpen.
Comfort-, limiet- en extreemtemperatuur. Wat is relevant?
De extreemtemperatuur in ieder geval hopelijk niet, want deze geeft aan bij welke temperatuur het nog mogelijk is in de slaapzak te overleven met onderkoeling. De comforttemperatuur geeft aan tot welke buitentemperatuur de gemiddelde vrouw van 25 jaar die 1,60 m groot is en 60 kg weegt zich in de slaapzak comfortabel voelt met lang sportondergoed van gemiddelde dikte.
De limiettemperatuur geldt voor de gemiddelde man van 25 jaar, die 1,73 m groot is en 70 kg weegt. Dit is weer een norm die helaas met enkele dingen geen rekening houdt: persoonlijkheid en fysieke en mentale conditie. Sommige personen zweten nu eenmaal meer (en koelen dus sneller af), andere bewegen dan weer meer (en warmen daardoor sneller op). Het temperatuurbereik blijft dus helaas een subjectief criterium, dat eventueel wel als oriëntatiehulp kan dienen.
Nog een tip: om te voorkomen dat het te warm wordt in de slaapzak en je daardoor begint te zweten en afkoelt of het dons daardoor vochtig wordt, kun je de ritssluiting aan de voeten gebruiken om de temperatuur in de slaapzak aan te passen. Open ze gewoon een stukje, zodat er wat lucht kan binnenkomen. Dit is helaas alleen mogelijk bij slaapzakken die zijn uitgerust met een tweezijdige ritssluiting.
Beweging tijdens je slaap
Omdat sommigen tijdens hun slaap wat meer bewegen of graag op hun zij liggen met opgetrokken benen, zijn er slaapzakken die op vlak van vorm of afwerking hierop zijn aangepast. Of het nu de aangepaste vorm op zich is of het gebruik van elastische naden, beide bevorderen de rustige slaap van de zijslaper. Ook de grootte van de slaapzak is natuurlijk relevant.
De lengte binnenin de slaapzak zou je enige bewegingsvrijheid moeten geven. Als je dus 1,75 m groot bent, mag de lengte van de slaapzak zeker 1,85 m bedragen. Liever wat te ruim dan precies lang genoeg of te kort. Waarom zoveel ruimte? Als de slaapzak te smal is, raak je tijdens het slapen de zijkanten. Deze kunnen dan worden ingedrukt, waardoor er koudebruggen kunnen ontstaan. Het is daarom beter om een wat grotere te nemen en ook te weten hoe je slaapt en daar bij de aankoop van een slaapzak rekening mee te houden.
„Bij het kamperen krijg ik altijd een stijve nek“
Wie zegt dat je in een tent zonder hoofdkussen moet slapen? Er zijn uitstekende reiskussens op de markt of als je geen extra bagage wilt meenemen, kun je de opbergzak van de slaapzak met kleding vullen en als kussen gebruiken. Het hoeft niet altijd een mooie rechthoek te zijn. 🙂
Waar je op ligt is van belang
Slaapmatten zijn er bij de vleet en de onderlinge verschillen zijn groot. Hier gaan we een andere keer nog op in, maar de basisregel luidt: je slaapzak mag dan nog een zeer lage limiettemperatuur hebben, als je slaapmat voor die temperatuur niet voldoende is, wordt het van onderaf toch koud. Wie hier bespaart, zal daar later spijt van hebben.
