De PU-coating … Iedereen die al eens naar functionele outdoorkleding heeft gezocht en zich daarbij een weg heeft gebaand door de jungle van textieletiketten, is dit woord zeker al eens tegengekomen.
Maar wat schuilt er achter deze cryptisch klinkende afkorting PU? Hebben we dat nodig? Kan je zonder? Laten we dat uitzoeken!
Definitie, eigenschappen en beschermende werking
Om de term polyurethaan uit te leggen raadplegen we de populaire online encyclopedie. Die leert ons dat polyurethaan, kortom PU, verwijst naar een familie van kunststoffen. Deze familie van kunststoffen komt voor als hardschuim, zachtschuim, in vloeibare vorm of als giethars. Een zekere Otto Bayer, een bekende Duitse chemicus, ontdekte deze kunststoffen in 1937.
In feite is polyurethaan waarschijnlijk veel bekender dan je in eerste instantie misschien denkt. Sinds de jaren 40 van de vorige eeuw heeft PU snel zijn weg naar de industrie gevonden. Naast de meer abstracte toepassingen, zoals warmte-isolatie in huizen of koelkasten, komt het ook voor in alledaagse voorwerpen. Je vindt het terug in sponzen, in schouderbanden van onze rugzakken, in pleisters, in onze slaapmatten en in ski’s. Daarnaast komt het in zijn vloeibare vorm voor in verf, lak of zelfs cosmetica. Overal vinden we polyurethaan.
Het is dus zeer veelzijdig zoals je ziet. Maar wat is nu juist de PU-coating op onze kleding? Wel, dat is heel eenvoudig: een PU-coating is, zoals de naam al doet vermoeden, een beschermende laag van polyurethaan. Zoals gezegd kom PU in vloeibare vorm ook voor in verf en lak. In zijn vloeibare vorm kan polyurethaan verwerkt worden tot een soort permanent impregneermiddel. En dat is waar het interessant wordt voor ons, outdoorfans.
Om het textiel extra te beschermen, wordt er een dunne film van vloeibaar PU op gespoten. Dit zorgt in ieder geval voor sterk waterafstotende eigenschappen, maar kan stoffen ook volledig waterdicht maken. Een dergelijke laag kan enkelvoudig en meervoudig worden aangebracht. Dit wordt dan single- en multicoated genoemd.
Afhankelijk van het beoogde gebruiksdoel wordt ofwel het volledige textieloppervlak behandeld met de kunststof, ofwel de afzonderlijke vezels. De PU-coating zorgt niet alleen voor waterdichtheid, maar ook voor extra robuustheid en maakt de stof scheurbestendiger, kreukbestendiger en slijtvaster. Een PU-coating is flexibel en duurzaam en dankzij moderne productieprocessen zijn er zelfs ademende PU-stoffen. Het is dus een echt wondermiddel. Vind je ook niet?
Voor- en nadelen van een polyurethaancoating
Permanent dicht
De voordelen van een polyurethaancoating zijn niet te ontkennen. Het belangrijkste voordeel is de permanente dichtheid die het aan stoffen geeft. In tegenstelling tot gewone impregnaties of een DWR-behandeling, blijft een PU-coating een lange tijd, als het al niet eeuwig is! Oké, na een bepaalde tijd is ook een PU-coating niet meer dicht, maar we hebben het hier over een zeer, zeer lange tijd. De meesten onder ons gebruiken een jas of handschoenen niet eens zo lang. We kunnen dit dus gerust buiten beschouwing laten.
Relatief zwaar
Wat echter als een nadeel kan worden gezien, is het gewicht. Een polyurethaancoating is, zoals we ondertussen weten, niets anders dan een kunststoflaag (of meerdere kunststoflagen). En dat heeft nu eenmaal een bepaald gewicht. Met polyurethaan gecoate stoffen zijn meestal zwaarder dan stoffen met DWR-behandeling.
Relatief volumineus
Als ultralichte kleding belangrijk is, zijn kledingstukken met PU-coating dus niet de beste keuze. Een polyurethaancoating heeft daarnaast een zeker volume. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat een jas met polyurethaancoating altijd iets dikker is dan een „normale“ outdoorjas. Het is misschien alleen een esthetisch nadeel, maar voor mij oogt PU-gecoate kleding op het eerste gezicht duidelijk logger dan kleding zonder of met DWR-impregnatie. Ikzelf draag in het dagelijks leven liever een lichtere jas, maar dat is natuurlijk een kwestie van smaak. En er zijn altijd uitzonderingen.
Robuust en slijtvast
Positief is dan weer dat polyurethaan extra bescherming met zich meebrengt. De extra kunststoflaag geeft een stof een goede mate van robuustheid. Dit is een van de redenen waarom grondzeilen van tenten vaak zijn uitgerust met een coating van polyurethaan. Deze worden namelijk voortdurend blootgesteld aan zware belasting door kiezelsteentjes op de grond, zand, wortels, stokken en stenen. Ook wanneer je in de tent uitrust wordt er druk uitgeoefend op het materiaal. De PU-coating zorgt dan voor de nodige slijtvastheid.
Verder is een polyurethaancoating elastisch en kreukbestendig. De stof verliest haar bescherming niet wanneer hij verkreukeld raakt of opgevouwen wordt. Vooral voor wie, net als ik, thuiskomt en zijn jas in een hoekje gooit, is dit een niet te onderschatten voordeel!
Toch ook ademend
Vroeger was het grootste nadeel van stoffen met een polyurethaancoating dat ze niet ademend waren. Vandaag de dag behoort dit dankzij moderne productieprocessen en coatingmethoden tot het verleden. Een voorbeeld van een modern coatingproces is de microporeuze coating.
Dit is een PU-coating met heel veel hele kleine gaatjes. Deze gaatjes zijn zo klein dat waterdamp naar buiten kan ontsnappen, maar dat vocht niet kan binnendringen. Voilà, daar is het ademend vermogen al. Ondertussen is een dergelijk proces relatief voordelig en erg gangbaar in de outdoorindustrie.
Milieuvriendelijkheid en gebruiksdoelen
Op het gebied van milieuvriendelijkheid valt er natuurlijk ook wat te zeggen. Ten opzichte van vele DWR-behandelingen is een PU-coating duidelijk een milieuvriendelijker alternatief. Natuurlijk is polyurethaan ook geen milieu-engel die met groene vleugels boven de outdoorwereld zweeft. Integendeel. Zowel bij de productie als bij de afvalverwerking is polyurethaan niet onproblematisch. Toch is het in verhouding tot een fluorkoolstof-DWR zo onschuldig als een pasgeboren kind. Dergelijke fluorkoolstoffen (PFOA of PFOS) zijn zeer schadelijk voor het milieu en kunnen in bepaalde omstandigheden in het menselijk lichaam terechtkomen. Daarom stappen veel outdoorfabrikanten hier ondertussen consequent vanaf. Ook in vergelijking met PVC-gecoate stoffen, die giftige weekmakers bevatten, is PU duidelijk de winnaar.
Gebruiksdoelen
We weten nu heel wat over polyurethaan, over het coatingproces en vooral over de voor- en nadelen van zo’n coating. Maar voor welke gebruiksdoelen is kleding met polyurethaancoating nu geschikt? Deze vraag is natuurlijk niet helemaal serieus bedoeld. Om te gaan trailrunnen op een stralende zomerdag zal niemand een jas met dikke coating aantrekken. Regenweer en vochtigheid zijn de omstandigheden waarin een PU-coating van pas komt. Maar niet elk gebruik bij regen is gelijk.
Slecht weer
In het algemeen geldt dat PU-gecoate stof ideaal is voor „normaal“ gebruik bij slecht weer. Als de stof goed dicht is en de naden goed zijn getapet, blijft zelfs de slimste druppel buiten. Zoals we hebben geleerd, bestaan er dankzij een moderne coatingmethode tegenwoordig ademende PU-stoffen. Voor sportieve topprestaties bij slecht weer moet je echter op zoek gaan naar een alternatief. Enerzijds zijn de ademende eigenschappen niet voldoende bij zware inspanningen, anderzijds zorgt de gecoate stof voor extra gewicht.
Robuuste kleding
Maar PU is niet alleen nuttig bij regen en wind. Ook als robuustheid en slijtvastheid belangrijk zijn, heeft een gecoate stof een aantal troeven. Met polyurethaan gecoat Cordura (een bijzonder stevig polyamideweefsel) is bijvoorbeeld zelfs bestand tegen zeer ruw contact met rotsen.
Zo, dat was zowat alles wat er over een polyurethaancoating te zeggen valt. Het woord polyurethaan komt je waarschijnlijk ondertussen de oren uit. Toch hoop ik dat ik je met mijn PU-kennis heb kunnen helpen!
