Dons heeft een beschermende laag van natuurlijk vet waardoor het voller wordt en zorgt voor een betere isolatie. Wanneer dons vuil wordt, verliest het echter zijn vermogen om zich te ontvouwen. En dat betekent ook dat je donsjas of donzen slaapzak zijn verwarmende functie verliest. Hoogste tijd dus om je geliefde donzen product een wasbeurt te geven!
Maar hoe? Iedereen kent de horrorverhalen over samengeklonterd dons, muffe geurtjes en de eerste wasbeurt die ook meteen de laatste blijkt te zijn. Is het dan maar beter om donzen producten gewoon met rust te laten en alles nieuw te kopen? Dat zou een beetje voorbarig zijn en bovendien nogal een duur grapje. Daarom willen we je graag een paar goede tips geven over hoe je jouw donsjassen en slaapzakken met succes kunt onderhouden en er dus langer plezier van kunt hebben.
Wasvoorschriften voor dons – voor het wassen
Lees de wasvoorschriften van jouw product aandachtig door. Sommige donzen slaapzakken was je echt alleen in uiterste noodgevallen. Zo wordt bijvoorbeeld het wassen van waterdichte slaapzakken sterk afgeraden, omdat je hierdoor de impregnatie ernstig kunt beschadigen. Lees het wasetiket dus goed door, zodat je weet of het wassen van het product wordt aanbevolen door de fabrikant.
Sluit alle ritsen voordat de jas of slaapzak in de trommel gaat. Daarentegen moet je er wel voor zorgen dat alle knopen, klittenbandsluitingen en vetersluitingen zonder uitzondering geopend of losgemaakt zijn. Was de producten ook binnenstebuiten, zodat vooral de vervuilde binnenkant van de wasbeurt profiteert. Zitten er vlekken op de donsjas of de donzen slaapzak? Dan kan je deze het beste van tevoren behandelen met galzeep .
Wasmiddel voor dons gebruiken
Of je nu van plan bent je product in de wasmachine te wassen of met de hand, zorg er altijd voor dat je donswasmiddel gebruikt en volg de aangegeven doseringen van de fabrikant op. Normaal wasmiddel ontvet en breekt zodoende de natuurlijke vetten van het dons af. Je donsjas of donzen slaapzak zal wel schoon worden, maar zal in dat geval volume en warmte verliezen. Donswasmiddel zorgt er juist voor dat de natuurlijke vetlaag en de isolerende eigenschappen van dons worden behouden. Gebruik dus nooit schoonmaakmiddelen of wasverzachters.
Dons in de wasmachine
Een groot probleem bij het wassen van dons zijn wasmiddelresten, die na het wassen aan het dons blijven kleven en daardoor de vulkracht en dus het warmtevermogen van het dons verminderen. Het is daarom erg belangrijk dat je de was voldoende laat spoelen. Dit kan met een wasmachine met een capaciteit van ten minste 6-7 kg. Voor zeer volumineuze producten, zoals winterslaapzakken, moet je een grotere machine gebruiken. Om dezelfde reden moet je ook slechts één product tegelijk wassen.
Kies voor een fijnwas- of een wolwasprogramma, omdat hier een bijzonder hoog waterniveau wordt bereikt. Gebruik geen zijdewasprogramma , want hierbij wordt tussendoor niet gecentrifugeerd, terwijl we dat met dons heel goed kunnen gebruiken.
Als je jouw donzen slaapzak of donsjas nog meer plezier wilt doen, voeg dan aan het eind nog een spoelprogramma toe. Op deze manier worden zelfs de laatste wasmiddelresten eruit gespoeld. Als het mogelijk is kan je de wasmachine ook nog eens kort laten centrifugeren op 1000-1200 toeren voordat je de was eruit haalt.
Handwas
Doe dit in ieder geval in de badkuip, want al het andere leidt ofwel tot een aansprakelijkheidszaak met de buren in het appartement onder die van jou ofwel tot veel, heel veel werk. Het water in de badkuip moet lauw zijn (ca. 40°C). Ook hier geldt: gebruik een donswasmiddel en doseer volgens de voorschriften van de fabrikant. Laat de slaapzak of jas een goed uur inweken en haal dan het wasmiddel eruit door de jas verschillende keren uit te spoelen (hoe vaker hoe beter). Wring niet te hard. Licht drukken heeft de voorkeur van het delicate dons. Met de hand wassen vergt extreem veel geduld. Als je dat niet hebt, kun je beter op zoek naar een grote wasmachine.
Dons impregneren
Na verschillende wasbeurten verliest het dons beetje bij beetje zijn waterafstotende eigenschappen. Om de impregnatie te vernieuwen kan je in principe op dezelfde manier te werk gaan als bij een normale wasbeurt. In plaats van een donswasmiddel gebruik je nu echter een speciaal impregneermiddel.
Cruciaal: op de juiste manier drogen
In de droger
Als je de slaapzak of de jas naar de droger brengt, raden wij je aan deze zo horizontaal mogelijk te dragen om te voorkomen dat het zware dons verschuift en de kwetsbare randen van de kamers beschadigt.
Er zijn een paar dingen waar je op moet letten als het gaat om drogers. Droog niet te heet (max. 30 °C), want anders kan het gebeuren dat het buitenmateriaal in de droger vastplakt. Doe een paar (schone!) tennisballen in de trommel, zodat die het dons kunnen loskloppen. Haal de was na een uur uit de droger. Laat de was goed afkoelen en schud enkele keren krachtig uit. Daarna begint alles weer van voor af aan. Dus opnieuw in de droger en laten afkoelen. Doe dit meerdere keren. Een slaapzak met 1000 g vulling heeft ongeveer 4-6 uur nodig om te drogen. Aangezien restvocht maakt dat het dons gaat stinken, geldt hier het devies: liever één keer te vaak in de droger, dan één keer te weinig, want anders kan je helemaal opnieuw beginnen.
Drogen zonder droger
Meteen drogen zonder droger is mogelijk, maar uiterst lastig. Je moet er heel zeker van zijn dat je de slaapzak of de jas tot wel tien dagen lang kunt laten drogen en daarbij regelmatig kunt omdraaien. Daarom raden we je aan om als je zelf geen droger hebt aan je vrienden te vragen of je van hun droger gebruik kunt maken of naar een wasserij te gaan.
Als je het toch wilt proberen, moet je de pas gewassen en natte donzen slaapzak of donsjas zo horizontaal mogelijk op een wasrek leggen (nooit ophangen!) en de eerste dag om de twee uur opschudden en omdraaien. Zodra het dons wat droger wordt, kan je de tussenpozen geleidelijk opvoeren tot enkele uren. Je moet dit minstens een week volhouden, zodat het dons echt helemaal droog wordt. Anders loop je het risico dat het dons gaat rotten en schimmelen. En dat ruikt natuurlijk niet fris!
Verschillende soorten donsproducten
Overeenkomsten
We kunnen concluderen dat alle donsproducten op dezelfde manier worden behandeld. Zowel bij het wassen van een slaapzak als bij het wassen van een donsjack, is het belangrijk dat je je zorgvuldig houdt aan de instructies van de fabrikant.
Over het algemeen wordt het product apart gewassen, op 60 °C met voldoende water (en wasmachinevolume) en het juiste donswasmiddel. Daarna wordt het bij voorkeur nog twee keer gespoeld. Ook is het belangrijk dat het dons bij het wassen zo voorzichtig mogelijk wordt behandeld, zodat het dons niet aan elkaar kleeft en vooral de tussenliggende membranen niet worden beschadigd.
Een keer extra centrifugeren met 1200 toeren is echter nuttig, omdat het product daardoor veel gemakkelijker droogt.
Verschillen
Hoe vaak je een donsproduct moet wassen hangt af van het product en het gebruik ervan. Hier komen we de eerste verschillen tegen. Dekbedden en donzen kussens moeten minstens een keer per jaar worden gewassen (om huisstofmijt en bacteriën te doden).
Voor sport- en outdoorproducten is dit anders. Donzen jassen mag je alleen wassen als ze vuil zijn. Ook na lange, intensieve tochten waarbij je veel hebt gezweet, is wassen een goed idee. In andere gevallen is het laten luchten van het product vaak al voldoende. Sommige slaapzakken mogen zelfs niet gewassen worden!
Er zijn ook enkele verschillen te noemen na het wassen. Dunne donzen dekbedden drogen sneller dan een slaapzak of donsjack. Als het product waterdicht is gemaakt, kan je je voorstellen dat het drogen na het wassen ook veel tijd kost.
Om te voorkomen dat het dons zijn functionaliteit verliest, moet een donzen dekbed na één uur in de droger op 30 °C of twee uur op een droogrek goed worden opgeschud.
In de droger droogt een dekbed meestal in 5-7 cycli, maar op een wasrek duurt het een goede week. Voor producten met een zeer dikke vulling zoals dikke kussens of producten met een waterdicht membraan zoals donsjassen, is het beter om met 1,5 tot 2 keer meer droogtijd te rekenen.
Dons impregneren
Waarom vocht schadelijk is voor dons
Om te begrijpen wat de voordelen van geïsoleerd dons zijn, moeten we eerst kijken naar hoe deze warme veren eigenlijk precies isoleren en waarom vocht schadelijk is voor deze isolatie. Volgens de bekende internetencyclopedie komt het woord dons uit het IJslands en beschrijft het de onderveren van watervogels. Met de vele kleine en fijne veertjes kan een grote hoeveelheid lucht worden opgevangen. Zo kan de lichaamseigen warmte worden opgeslagen en ontstaat een zeer goed isolatievermogen.
Als dons in aanraking komt met vocht, gaat het dons aan elkaar plakken. Er kan dus ook geen lucht meer worden opgeslagen. De vulkracht, ook wel loft genoemd, gaat hierdoor verloren. In dat geval houdt de met dons gevulde jas je ook niet meer warm. Maar wacht eens even! Is dons niet het onderste verenkleed van watervogels? En deze vogels zijn toch voortdurend in en rond water te vinden? Dat klopt, en daarom smeren deze slimme dieren hun donsveren in met een vetachtige afscheiding uit hun stuitklier. Dat klinkt misschien niet zo lekker, maar is superefficiënt. Het beschermt de fijne veren tegen water. Een soort geïmpregneerd dons.
Hoe werkt geïmpregneerd dons
De donsimpregnering die in de outdoorindustrie wordt gebruikt, is in feite afgekeken van hoe dons wordt beschermd in de natuur. Een uitwendig aangebracht impregneermiddel moet bescherming bieden tegen vocht. Hoewel de in de industrie gebruikte middelen niet afkomstig zijn van de stuitklier van eenden en ganzen, is het voor veel bekende outdoorfabrikanten wel belangrijk om bij de productie zo veel mogelijk af te zien van chemische middelen. Veel in de textielindustrie gebruikte middelen worden bekritiseerd vanwege hun schadelijke bestanddelen. Daarom werken veel outdoormerken met PFC-vrij impregneermiddelen. PFC staat voor geperfluoreerde en gepolyfluoreerde chemicaliën. Hoewel ze zeer efficiënt zijn wat betreft waterafstotende eigenschappen, worden ze ook beschouwd als schadelijk voor het milieu en zelfs voor het menselijk lichaam. Op de websites van fabrikanten of in de productbeschrijving wordt aangegeven of de gebruikte impregnering PFC-vrij is.
Voordat het waterafstotende dons kan worden verwerkt in donsbodywarmers, slaapzakken of donsjacks, moet het eerst worden geïmpregneerd. Dit gebeurt door het dons op een speciale manier te wassen. Daardoor bedekt de impregnering de isolatieveertjes als een beschermende laag. Het resultaat is een langdurige bescherming tegen vocht die zelfs tot vijf wasbeurten in een normale wasmachine blijft behouden. Overigens is een geïmpregneerde donsisolatie niet zwaarder dan een onbehandelde. Het totale gewicht van het donsproduct verandert dus niet.
In de praktijk: werkt een donsimpregnering echt?
Werkt dit soort vochtbescherming nu echt tijdens outdooravonturen en in extreme omstandigheden? Verschillende testen in laboratoria laten zien dat dons met een waterafstotende behandeling veel minder gevoelig is voor vocht dan onbehandeld dons. Maar zoals met veel dingen in het leven, zijn testen in laboratoria niet altijd representatief voor hoe het er aan toe gaat in natuurlijke omstandigheden. In een artikel van Freizeitalpin wordt verslag gedaan van een praktijktest, waarbij een milieuvertegenwoordiger van het bedrijf Nikwax een meer oversteekt op een wel heel bijzondere manier. Liggend op zijn rug, in een geïmpregneerde slaapzak, stak hij een meer in Zuid-Engeland over. Hij (en de slaapzak) overleefden de bijzondere boottocht ongedeerd en bleven bijna helemaal droog!
Hoe kan je dons opnieuw impregneren?
Of het nu gaat om een jas of een slaapzak, bij alle donsproducten is het op den duur zo dat ze muf gaan ruiken en gewassen moeten worden. Wanneer het dons geïmpregneerd is, verliest het zijn waterafstotende eigenschappen na vier of vijf wasbeurten. Ook door vuil kan het zijn dat het dons weer meer water opneemt. Als je merkt dat de stof niet meer zo goed isoleert bij vochtig weer of als je begint te zweten, is dat een teken dat je iets moet doen. Er is speciaal donswasmiddel te koop dat ervoor zorgt dat jouw donsjack weer schoon wordt. Was altijd volgens de wasvoorschriften in de jas.
Om de jas opnieuw te impregneren, stop je hem opnieuw in de wasmachine met dit keer een speciaal wash-in-impregneermiddel voor donsproducten. De aangegeven hoeveelheid impregneermiddel doe je in het wasmiddelbakje van de machine. Kies een fijnwasprogramma en een lage temperatuur. 30°C is prima. Zorg ook voor een laag toerental. Hoewel het belangrijk is dat er veel water uit de stof wordt gecentrifugeerd, kan een hoog toerental de donskamers beschadigen. Het is dus beter om te kiezen voor een lager toerental en meerdere keren te centrifugeren. Daarna is de impregnering bijna klaar. Je hoeft de jas nu alleen nog in de droger te doen. Let op: niet te heet! En stop er zoals gewoonlijk tennisballen bij, zodat het dons niet samenklontert. We raden aan om het product twee keer te drogen en dan goed te schudden.
Belangrijk voor zowel het wassen als het impregneren: lees altijd de specifieke voorschriften van de fabrikant voor jouw product goed door!
Dit was het! Zie jij het nu zitten om je donzen producten te wassen? Mocht je het toch nog te risicovol vinden, dan is er natuurlijk altijd de mogelijkheid om het reinigen van je slaapzak aan professionals over te laten. Dit kan de reinigingsdienst om de hoek zijn of een (outdoor)specialist. Yeti biedt bijvoorbeeld een een was- en reparatieservice voor donzen producten aan.
