Soms beleef je de beste avonturen bij tochten met slecht weer. Het bereiken van de top voelt als een extra knappe prestatie wanneer je in weer en wind de berg beklimt. Tegenwoordig hebben we kleding die het slechte weer een stuk draaglijker maakt. Ook waterdichte GORE-TEX®-schoenen worden in zo’n situatie graag gedragen, want natte voeten wil je het liefste vermijden.
Maar wat doe je als je terugkomt en je schoenen vuil zijn? Waarmee moet je je schoenen behandelen? Impregneren of invetten? In dit artikel deel ik de informatie die we kregen tijdens een training van GORE-TEX® voor het Bergfreunde-team. Ik kan je alvast geruststellen, want het is niet heel ingewikkeld.
Hoe schoenen met GORE-TEX® werken
Voordat we kijken naar het onderhoud, is het goed om te begrijpen hoe een GTX-schoen is opgebouwd. Als je begrijpt hoe de afzonderlijke lagen op elkaar inwerken, lijken veel dingen meteen veel logischer.
De basisopbouw van de drie GORE-materiaalgroepen voor schoenen (GORE-TEX® Extended Comfort, GORE-TEX® Performance Comfort en GORE-TEX® Insulated Comfort) is hetzelfde. Ik neem als voorbeeld schoenen met GORE-TEX® Performance Comfort.
Opmerking: GORE-TEX® produceert zelf geen schoenen. Dat wordt gedaan door fabrikanten zoals Garmont, La Sportiva, Salewa, The North Face of Salomon en nog veel meer. GORE brengt ’slechts‘ de kennis voor het ontwikkelen en verwerken van het membraan.
Van buitenaf gezien is het GORE-TEX®-membraan de derde laag na het bovenmateriaal (bijvoorbeeld leer) en een zogenaamd beschermend weefsel. Onder het membraan bevindt zich dan de isolatielaag en een voering. De taak van het membraan is het blokkeren van water van buitenaf, zodat de schoen blijvend waterdicht is. Tegelijkertijd wordt ervoor gezorgd dat zweet in de vorm van waterdamp naar buiten kan ontsnappen. Dat is te danken aan de grootte van ‚dampdruppels‘, die veel kleiner zijn dan waterdruppels en daardoor dus door de rasterachtige structuur van het membraan passen. De twee buitenste lagen dienen in de eerste plaats ter bescherming van het membraan. Natuurlijk draagt het bovenmateriaal ook bij aan de eigenschappen van de schoen en de mate van ademend vermogen.
Schoenen met GORE-TEX® schoonmaken en onderhouden
Dus wanneer het over onderhoud gaat, is het belangrijk om zowel aan het bovenmateriaal als aan het membraan te denken. Het membraan werkt echter vanwege zijn fysische structuur en is, goed ingeklemd tussen de andere lagen, niet bereikbaar. Daarom heeft het geen speciaal onderhoud nodig. Sterker nog, volgens GORE-TEX® zal geen enkel onderhoudsmiddel het membraan beschadigen. Zo simpel is het dus!
Wanneer het gaat om het buitenmateriaal verwijst GORE-TEX® naar de onderhoudstips van de schoenfabrikant. In de onderhoudsvoorschriften geeft de fabrikant informatie over hoe het gebruikte materiaal moet worden behandeld om een zo lang mogelijke levensduur te garanderen. Het is logisch dat leer anders moet worden verzorgd dan textielstof, ook wanneer beide materialen twee lagen eronder zijn voorzien van een GORE-TEX®-membraan. Het kan echter nooit fout gaan als je met een doek of borstel en een beetje lauw water het vuil van je schoenen verwijderd. Als je de impregnatie van de schoenen later wilt vernieuwen, is dit zelfs absoluut noodzakelijk.
GORE-TEX® raadt wel aan vettige producten of olie zoals vetcrème of leerolie te vermijden. Hoewel deze producten het membraan niet beschadigen (je zou er extreem veel olie in moeten wrijven om het membraan toch te kunnen bereiken), maken ze het ademend vermogen van het buitenmateriaal wel slechter. De poriën van het leer kunnen namelijk door een dergelijke behandeling verstopt raken. Bij leren schoenen zonder membraan helpen de producten om ze waterdicht te maken, maar bij schoenen met een membraan hebben ze juist een negatieve werking. Ze zouden ervoor zorgen dat er ook geen vochtuitwisseling meer mogelijk is van binnen naar buiten, omdat het water zich zou ophopen tussen het membraan en het buitenmateriaal en daar niet weg kan.
Maar hoe moet het dan als je schoenen op een gegeven moment gaan stinken, vol modder zitten of er aan de binnenkant gewoon niet meer zo goed uitzien? Het reinigen van de binnenkant van schoenen (met of zonder GORE-TEX®) is altijd een aardige klus. Het probleem ligt vaak bij het drogen, maar laten we bij het begin beginnen. Een absolute no-go is het om je schoenen te wassen in de wasmachine. Dit beschadigt niet alleen de materialen, maar ook de structuur en de vorm van je schoenen. Afhankelijk van hoe vuil je schoenen zijn, zijn er verschillende manieren om het probleem te verhelpen.
- Vuile schoenen
Als je buiten op stap bent, kan het zomaar gebeuren dat je het halve bos in je schoenen verzamelt, dat je per ongeluk in een modderplas stapt of op een andere manier je schoenen vuil maakt. Het is relatief eenvoudig om hier wat aan te doen. Allereerst haal je indien mogelijk de binnenzool uit de schoenen. Als deze erg vuil is, kan je deze schoonmaken met een borstel en een lauw sopje. Als er zand, aarde, bladeren of dennennaalden in de schoenen terecht zijn gekomen, is het belangrijk de schoenen goed uit te schudden. Is de binnenkant van de schoenen erg vuil, kan je ook hier met een kleine borstel of een vochtig doekje het vuil aanpakken. Gebruik daarbij zo min mogelijk water. Laat je schoenen ook nooit vollopen met water of weken. Na het schoonmaken moet je de schoenen goed laten drogen voordat je ze weer gebruikt. De gemakkelijkste manier om dit te doen is om ze zo wijd mogelijk open op een warme plaats te zetten. De binnenzool wordt hierbij buiten de schoen gedroogd. Directe warmte, zoals van een verwarming of kachel, kan de schoenen echter beschadigen en moet dus worden vermeden. - Stinkende schoenen
Als je schoenen erg stinken, is het tijd om de schoenen grondig schoon te maken. Het is echter belangrijk te begrijpen hoe er geurtjes in je schoenen zijn ontstaan. De stank in de schoenen of van je voeten komt niet van het zweet zelf, maar van de bacteriën die het zweet en de dode huiddeeltjes afbreken. Daarom moet je ten eerste proberen de bacteriën kwijt te raken. Met antibacteriële onderhoudsproducten kan je dit probleem snel verhelpen en bovendien beschadig je zo het GORE-TEX-membraan niet. Vaak gaat het hier om een spray die je gewoon aan de binnenkant van de schoenen kunt aanbrengen. Het voorkomen van zweetgeurtjes kan je ook voorkomen door sokken te dragen die een goed vochttransport mogelijk maken. Ook wordt aangeraden om schoenen na gebruik altijd te drogen en ze op een goed geventileerde plaats op te bergen.
Het impregneren van GORE-TEX®-schoenen
Één vraag staat nu nog open, want hoe zit het nu met het impregneren van schoenen? Zoals je waarschijnlijk weet zijn schoenen met GORE-TEX®, ongeacht of ze geïmpregneerd zijn of niet, helemaal waterdicht. Het membraan slijt niet, zelfs niet bij regelmatig gebruik. Toch zijn alle schoenen over het algemeen wel voorzien van een DWR-impregnering (Durable Water Repellent). Dit wordt toegepast op het bovenmateriaal en dringt door in de vezels. De behandeling vermindert de oppervlaktespanning van het bovenmateriaal, waardoor water van het oppervlak afrolt. Hoewel het membraan alles wat door de buitenste laag van de schoenen doordringt tegenhoudt, heeft het impregneren zeker enige voordelen:
- Grote waterdruppels worden al meteen door de impregnatie tegengehouden.
- Niet alleen water, maar ook vuil dat hierin is opgelost wordt zo door het buitenmateriaal beter tegengehouden.
- Als het meeste water aan de buitenkant wordt weggevoerd, raken de twee buitenste lagen niet doordrenkt met water. Dit voorkomt onder andere een toename van het gewicht van de schoenen.
- Het buitenmateriaal is onderdeel van de isolatie en presteert beter als het droog is.
- Het impregneren vermijdt dat materialen zich volzuigen met water en zo vocht in de schoenen transporteren. Typische voorbeelden daarvan zijn voeringen die aan de bovenkant van de schacht iets uitsteken.
Ook al suggereert de naam anders: een DWR-impregnering houdt niet eeuwig. Het regelmatig dragen van je schoenen, slijtage, vuil, zeep en nog vele andere dingen verminderen uiteindelijk toch de werking van de impregnering. Natuurlijk blijven GORE-TEX®-schoenen nog wel waterdicht, maar de bovenmaterialen zuigen zich sneller vol.
Het reactiveren van een impregnering is gelukkig niet moeilijk. Er bestaan veel impregneermiddelen die hiervoor kunnen worden gebruikt. GORE-TEX® raadt geen specifieke fabrikant aan. De middelen zijn allemaal zeer vergelijkbaar en de technologie is even krachtig. Op sommige producten vind je soms de referentie „aanbevolen voor GORE-TEX®”. Dit geeft alleen aan dat de fabrikant van het product het gebruik ervan aanraadt, maar niet dat GORE-TEX® zelf de aanbeveling heeft gedaan.
Een enkele tip kan GORE wel meegeven: impregneermiddelen in de vorm van sprays werken over het algemeen beter. In tegenstelling tot impregneermiddelen waarin het kledingstuk moet worden ondergedompeld is het bij sprays mogelijk om ze in beperkte mate op de buitenste laag te gebruiken. Zo wordt er minder van het middel gebruikt en wordt de binnenkant niet onnodig behandeld.
Ook hier geldt dus: gemakkelijk en zonder speciale aanwijzingen. Koop de spray, maak je schoenen schoon, spray ze in en je bent alweer klaar om ze te gebruiken! Zo blijven je voeten altijd droog.
